Door mijn slechtziendheid ben ik een andere ruiter
Door de ogen van Joys
In de zomer van 2016 kreeg Joys (17 jaar) plotseling veel pijn in haar ogen en kon ze licht slecht verdragen. Daarna verdween in vijf maanden tijd haar zicht. Acanthamoeba keratitis was de diagnose. Intussen ziet ze links nog zo’n twee procent en rechts tien procent. Het wachten op een hoornvliestransplantatie duurt lang, maar ondertussen rijdt ze nog steeds paard.
Joys vertelt over de periode dat ze ineens zo slecht ging zien: “Ik vond het echt zo lastig om met de onzekerheid van mijn situatie om te gaan. Er was niemand die mij iets kon vertellen over een plan, verloop en/of perspectief. Maar ik merkte dat als ik mijn energie op iets positiefs richtte, ik me minder akelig voelde. Een paar uur in de stal bij de paarden, dat vliegt voorbij. Maar een paar uur op de bank zitten, dat lijkt wel weken. Dus bleef ik iedere dag trouw naar de paarden toe gaan, om ze gewoon eventjes te aaien en te borstelen. Ze horen bij mij.”
Na een tijdje durfde ze de verzorging van de paarden ook weer op te pakken. Voeren, borstelen en de stal uitmesten. Ze merkte dat het toch best aardig ging en dat ze er steeds handiger in werd. "Het gaat wat trager, maar als de spullen op dezelfde plek blijven staan gaat het zeker niet slechter dan vroeger."
Als ik bijvoorbeeld wil dat hij inhoudt, dan trek ik niet aan de teugels maar adem ik uit op een beetje een zware manier. Tab reageert goed en direct op mijn lichaamstaal.
Verlangen
En toen kwam haar verlangen om zelf te gaan rijden ook weer om de hoek kijken. Maar hoe begin je dan? Ze zegt daarover: "voor mijn eerste ritjes zonder zicht mocht ik het oude en ervaren paard van mijn moeder, Misterie, lenen. Ik heb enorm veel van haar geleerd, waardoor ik een tijdje later ook weer op mijn eigen paard durfde. Bayla was echter heel gevoelig. Ze had enorm veel energie en daarbij had ze leiding nodig. Als je haar niet heel duidelijk aan kon geven wat ze moest doen, raakte ze gespannen en ging ze rennen. Niet bokken of steigeren, maar heel hard rennen. Toen ik nog kon zien was dit geen probleem, omdat ik haar wel kon leiden. Maar zonder zicht vond ik dit ontzettend eng. Ik verloor mijn oriëntatie en bouwde zelf ook spanning op. Baila voelde dat en ging daardoor nog harder rennen. We hebben het een hele tijd geprobeerd, maar de spanning onder het rijden bleef. Ik vond het daarom niet meer eerlijk om met haar verder te gaan. Voor mezelf niet, maar vooral voor haar niet. Baila is daarom in september 2018 verkocht naar een heel fijn nieuw huis."
In november 2018 ontmoette Joys tot haar grote vreugde een ander paard, zijn naam is Tab. Joys legt uit hoe ze Tab begeleidt: “Als ik bijvoorbeeld wil dat hij inhoudt, dan trek ik niet aan de teugels maar adem ik uit op een beetje een zware manier. Tab reageert goed en direct op mijn lichaamstaal.” Andersom luistert Joys heel goed of haar paard de hulpen goed volgt: in het ritme waarin de hoeven neerkomen op de grond.
Veiligheid
Ook al is Tab acht jaar, heel veel rijervaring heeft hij nog niet. Joys neemt hem daarom meestal een keer of drie per week mee voor een ritje in de bak. Op de andere dagen wandelt ze met hem in het bos, longeert ze hem of heeft hij een vrije dag. Borstelen, opzadelen, hoofdstel omdoen: alles doet ze inmiddels weer zelf. “Ik voel bijvoorbeeld de gaatjes van de singelstoten en weet dat ik ze op het derde gaatje vast moet zetten.” Voordat Joys vanuit de stal in het bos is moet ze een kwartiertje lopen over een openbare weg. Ze kan het contrast tussen de weg en de berm goed onderscheiden. Zelf loopt ze dan op de weg, dat is stabieler. Haar taststok neemt ze mee, zodat anderen kunnen zien dat ze slecht ziet. Auto’s en vrachtwagens hoort ze vanuit de verte aankomen. “Mijn moeder was de eerste keer boos toen ze hoorde dat ik met Tab was gaan wandelen,”, vertelt Joys. “Maar als ik met mijn paard loop voel ik mij veiliger dan met mijn taststok in het centrum van een grote stad.”
In het bos kiest Joys meestal de verharde paden. Door de kleur van het pad ziet ze het verschil met de zandgrond en de bomen en struiken. Deze omgeving is vertrouwd voor haar, ze komt er al sinds ze een klein meisje was. Ze verdwaalt nooit.
Ik weet dat ik hem altijd kan stoppen. Daarin vertrouw ik hem volledig. Door mijn slechtziendheid ben ik een heel ander soort ruiter geworden.
Wanneer Joys met haar paard in de bak rijdt, oefent ze figuren met hem waarmee hij de bak doorkruist. Ze heeft in haar hoofd contrastpunten gemaakt die helpen bij haar oriëntatie. Contrasten van een boom, een staldeel, een stuk van het huis: als ze die in een bepaalde hoek ten opzichte van elkaar ziet weet ze waar ze zijn en of Tab goed loopt. Als Joys haar oriëntatie kwijtraakt laat ze de teugels meestal los. Tab zoekt dan bijna altijd zelf het basisrondje, de hoefslag, weer op. Met onstuimig weer wordt Tab ook wat onstuimiger, weet Joys. “Dan wil hij het liefst galopperen. Het beste is om hem dan even te laten gaan.” Bang is ze niet op Tab. ”Ik weet dat ik hem altijd kan stoppen. Daarin vertrouw ik hem volledig. Door mijn slechtziendheid ben ik een heel ander soort ruiter geworden. ”
